بنده به عنوان یک مسلمان چندی به دنبال یک برنامه کامل زندگی(معنوی وغیر) از بیان خدا و اهلبیت(ع) هستم؟

زندگی و سرمایه عمر برای انسان نعمتی بی بدیل و فرصتی بی نظیر است که اگر از دست برود هرگز قابل بازگشت نیست. ما باید برای ثانیه های عمرمان حساس باشیم و آن را مفت و رایگان از دست ندهیم. بخش هایی از این سرمایه ارزشمند و خدادادی، مثل جوانی و دوران تحصیل، اهمیت بیشتری دارد. زیرا آمادگی و فراغت انسان برای بهره برداری مناسب و سودمند بیش از مواقع دیگر است. به همین جهت ما به سؤال شما که حاکی از حساسیتتان به این موضوع است ارج می نهیم و نشانه هوشیاری و توجه شما می دانیم گرچه بسیاری از افراد از این موضوع غافلند و دنبال این هستند که هر طور شده وقت خود را بگذرانند و روزشان را شب کنند.
پیامبر خدا ( صلی الله علیه واله ) میفرمایند : چهار چیز را پیش از چهار چیز غنیمت شمار : جوانیت را پیش از پیری خود , تندرستیت را پیش از بیماریت , توانگریت را پیش از نیازمندیت و زندگیت را پیش از مرگت . ( میزان الحکمة / ج 8 / ص 4035 )
یک مسلمان , بالاخص یک جوان , جهت استفاده‏ى بهینه از پتانسیل جوانى و بکارگیرى آن در مسیر رشد و توسعه خود و جامعه اش باید به تدبیر زیر عمل نمایید.
1 - دانش‏اندوزى:
تحصیل علم، یکی از مهمترین وظایف شب و روز یک مسلمان است. اگر شرح حال زندگانى مردان بزرگ و خلاّق روزگار را مورد مطالعه و بررسى قرار دهیم. خواهیم دید که تلاش در راه تحصیل دانش، چه میزان در سعادت و نیک‏بختى جامعه و جاودانگى آنان تأثیر داشته است.
خداوند حکیم در فرق بین عالم و جاهل می فرماید : هل یستوی الذین یعلمون والذین لا یعلمون ( زمر / 9 ) آیا آنهایی که می دانند با آنهایی که نمی دانند برابرند ؟ یرفع الله الذین آمنوا منکم والذین اوتوا العلم درجات ( مجادله / 11 ) خدا آنهایی را که ایمان آورده اند و کسانی را که دانش داده شده اند درجه ها را بالا می برد . پیامبر خدا ( صلی الله علیه و اله ) فرمودند : با ارزشترین مردم کسانی هستند که از دانش بیشتری برخوردارند و کم ارزشترین مردم کسانی هستند که از دانش کمتری بهره مندند . ( میزان الحکمة / ج 8 / ص 3939 ) و امام باقر ( علیه السلام ) فرمودند : عالمی که از علمش بهره برد , برتر از هفتاد هزار عابد است .
البته لازم به ذکر است که کسب علم محدود به مطالعه ی کتابهای درسی برای یک دانشجو یا طلبه نمیشود ؛ بلکه یک مسلمان تا آخر عمر , اهل مجاهده ی علمی می باشد و حدیث شریف نبوی ( اطلبوا العلم من المهد الی اللحد از گهواه تا گور دانش بجوی ) را نصب العین خویش میکند .
2 - کار و تلاش
بخشی از روز یک مسلمان , می بایست در جهت کار و تلاش صرف شود . انسانی که بار مالی و یا کارهای شخصی خویش را بدوش دیگران می اندازد , انگل خانواده و اجتماع محسوب می شود . اسلام عزیز کار را عبادت می داند و برای کسی که اهل تلاش است , ارزش خاصی قایل است . امام علی ( علیه السلام ) میفرمایند : با کار است که پاداش به دست می آید , نه با تنبلی . البته اگر شما دانشجو هستید و بخاطر ادامه ی تحصیل , شرایط کار در جامعه را ندارید , نباید تصور کنید هیچ وظیفه ای در این خصوص ندارید ؛ بلکه می بایست در هر کاری که کمک به والدین محسوب میشود انجام وظیفه کنید .
3 - عبادت و مناجات با قاضی الحاجات
عمل کردن به برنامه ی عبادی زیر برای رفع این نیاز , بسیار موثر است :
الف - مراقبه و محاسبه: در آغاز هر کارى کمى مکث کنید اگر واجب است حتما انجام دهید اگر حرام است حتما ترک کنید و اگر نه حرام است نه واجب در انجام و ترک آن مختارید این سه چیز را قبل از انجام هر کارى مشخص کنید سپس انجام دهید. اصل این توجه و مراقبه چندین فایده دارد اولاً انسان به حرام نمى‏افتد و نیز واجبى از او ترک نمى‏شود. ثانیا: انسان را از غفلت شبانه‏روزى باز می دارد . ثالثا: ترک حرام و فعل واجب به قصد قربت , خود عبادت به حساب مى‏آید . مى‏توان فعل تمام واجبات و ترک تمام محرمات را به قصد قربت انجام داد ؛ حتى افعالى که نه واجب هستند نه حرام مى‏توان با قصد قربت آنها را عبادى کرد ؛ مثلاً خوابیدن , با این قصد باشد که تجدید نیرو شود تا انسان عبادت خدا کند و... شب به محاسبه بنشیند که آیا مراقبه ی در طول روز را خوب انجام داده یا نه ؟ اگر خوب انجام داده است , شکر خداى را هر چند زبانى به جا آورد و اگر خوب انجام نداده علت‏یابى کند تا به مرور نقص‏ها و علت عدم موفقیت را کشف کند تا بعد از سال‏ها به جایى برسد که حتى یک گناه از او صادر نشود و خلاصه این که مدار مراقبه و محاسبه ی شما انجام واجبات و ترک محرمات ‏باشد.
حضرت على(ع) مى‏فرمایند: «ان هذه النفس لامارة بالسوء فمن اهملها، جمحت به الى المآثم؛ همانا این نفس پیوسته به بدى و زشتى امر مى‏کند پس هر کسى آن را مهمل به حال خود واگذارد (ولى او انسان را رها نمى‏کند و) او انسان را به سمت گناهان مى‏کشاند»، (الغرر والدرر، باب النفس به نقل از سر الاسراء، استاد على سعادت‏پرور، ج 1، ص 305، روایت 20).
بنابراین مراقبه و محاسبه را باید جدى گرفت که از اساسى‏ترین دستورات اخلاقى و سازنده مى‏باشد.
ب - نماز اول وقت: اگر کار اهمى با نماز اول وقت در تعارض نباشد , نماز اول وقت را ترک نکنید. روایات و نیز بزرگان , نماز اول وقت را اکیدا سفارش کرده‏اند. امام صادق(ع) مى‏فرمایند: «لکل صلاة وقتان: اول و آخر، فاول الوقت افضله و لیس لاحد ان یتخذ آخر الوقتین وقتا الا من علة و انما جعل آخرالوقت للمریض والمعتل و لمن له عذر و اول الوقت رضوان الله و آخر الوقت عفوالله؛ براى هر نمازى دو وقت است: اول وقت و آخر وقت پس اول وقت برتر و با فضیلت‏تر است و براى کسى نشاید که آخر وقت را وقت (نماز) اتخاذ کند مگر از روى علتى و آخر وقت فقط براى شخص بیمار و ناتوان و کسى که داراى عذرى است مى‏باشد و اول وقت خشنودى خدا را دربردارد ولى آخر وقت عفو خدا را»، (میزان‏الحکمه، ج 5، ص 401، روایت 10390).
پ -تلاوت قرآن کریم : قرآن کتاب راهنمای بشر , برای داشتن زندگی سعادتمندانه است . شایسته نیست مسلمانی از کتای که خداوند برای هدایت او فرستاده , دوری کرده و به تلاوت روزانه ی آن نپردازد . امام علی ( علیه السلام ) میفرماید : بدانید که این قرآن مشاوری است که خیانت نمی ورزد و راهنمایی است که گمراه نمی کند و گوینده ای است که دروغ نمی گوید . هیچ کس با این قرآن ننشست , مگر اینکه با افزایشی یا کاهشی از نزد آن برخاست : افزایش در هدایت یا کاهش در کوری و گمراهی . ( میزان الحمة / ج 10 / ص 4805 )
ج - مستحبات نشاط‏آور: از میان مستحبات از نمازهاى نافله گرفته تا دعاى کمیل و ندبه و... فقط و فقط آنهایى را انجام دهید که براى شما نشاط‏آور است و از تحمیل نفس بر مستحبات پرهیز کنید و فقط به اقبال قلب بنگرید ؛ هر عمل مستحبى که قلب بدان اقبال داشت و برایتان نشاط‏ بخش و حال‏آور بود به همان اکتفا کنید، حتى نسبت به نماز شب که سفارش زیادى شده است اگر نشاط نداشتید یا اصلاً نخوانید یا خیلى خیلى خلاصه در ظرف ده دقیقه تمام یازده رکعت را با حذف مستحبات بخوانید.
ح - توسل به ائمه معصومین(ع): گاه گاهى مخصوصا به اقتضاى حال و اقبال قلب به ائمه معصومین(ع) توسل جویید و توفیق و حاجات خود را از آن معادن کرم بخواهید. البته باید به جایی رسید که بطور مداوم و در همه ی کارها به اهل بیت عصمت و طهارت توسل داشت .
د - دائم‏الوضوء بودن : سعى کنید همیشه وضودار باشید
ذ - زیارت اهل قبور: هفته‏اى یک بار به زیارت اهل قبور مؤمنین و شهداى عزیز بروید و اگر وقت خلوتى را انتخاب کنید تا تأمل بیشترى کنید و گذرا بودن دنیا بیشتر در دلتان جا افتد خیلى بهتر است . هدف این است که دل تکان بخورد و رغبت خود را به دنیا کم کند و به فکر آخرت و عالم قبر و قیامت بیفتد.
4 - تفریح و ورزش : یکی از کاهای مهم در زندگی داشتن تفریح سالم و ورزش کردن است . مسافرت , رفتن به فضای سبز , سر زدن به اقوام و دوستان و... همگی از مصادیق تفریح سالم است . ورزش نیز از جمله نیازهای یک بدن سالم میباشد . مقام معظم رهبری می فرمایند : اگر یک جمله ی کوتاه بپرسند که شما از جوانان چه می خواهید ؟ خواهیم گفت : تحصیل , تهذیب , ورزش ؛ من فکر می کنم که جوانان باید این سه خصوصیت را دنبال کنند .
آنچه گفته شد از محتوای برنامه ی برگرفته از احادیث شریفی است که به ما رسیده . پیامبر خدا(ص) فرمود: «در صحف ابراهیم آمده است که خردمند، مادامى که خردش از او گرفته نشده، باید ساعاتى را براى خود در نظر بگیرد. زمانى براى مناجات با پروردگارش و زمانى براى حساب کشیدن از خویش و زمانى براى اندیشیدن در نعمت‏هایى که خداى عزّ و جلّ به وى ارزانى داشته است و زمانى براى بهره‏مند ساختن نفس خود از حلال. زیرا این زمان کمکى است به آن سه زمان دیگر و مایه آسودگى و رفع خستگى دل‏ها». (الخصال، ص 525، ح 13)
مشابه این تعبیر از دیگر امامان نیز به ما رسیده است. امام کاظم(ع) فرمود: سعى کنید اوقات خود را به چهار قسمت کنید: «زمانى براى مناجات با خدا، زمانى براى کسب و کار، زمانى براى معاشرت با برادران و افراد مورد اعتمادى که عیب‏هایتان را به شما گوشزد مى‏کنند و در باطن، خیرخواه شما هستند و زمانى براى بهره‏مند شدن از لذت‏هاى غیرحرام». (بحارالانوار، ج 78، ص 321، ح 18)
دوست عزیز
اصل برنامه ریزی و تقسیم ساعت های شبانه روز در حقیقت به عهده ی خود شماست ؛ کمکی که از ما برمی آید برشماری اصولی است که لازم است در برنامه ریزی رعایت شود. این اصول به قرار زیر است:
1. برنامه باید در حد توان باشد نه خارج از توان، همانطور که گفته اند سنگ بزرگ علامت نزدن است. پس باید مطابق طاقت و توان جسمی و روحی تان برنامه را طرح ریزی و اجرا کنید و از حد تعادل خارج نشوید.
2. هر روز فعالیت های روزانه خود را ارزیابی کنید و پایان روز و قبل از آن که به بستر بروید بررسی کنید که کدام یک از کارها و وظیفه های مقرر شده را انجام دادهاید و کدام یک را نیمه کاره رها کرده و انجام نداده اید، نسبت به فعالیت های انجام شده خود را تشویق کرده و به خود آفرین بگویید و پاداشی را در نظر بگیرید و نسبت به انجام نداده ها خود را تنبیه کرده مثلا خود را جریمه مالی کنید و صدقه ای را به مستمندان بدهید و یا ....
3. ایده آل نگر و مطلق گرا نباشید، یعنی نخواسته باشید تمام خواسته ها و آرزوهایتان فوری و به شکل کامل و تمام برآورده شود هر چند در راه به دست آوردن آن تلاش می کنید ولی اگر از دسترسی به برخی از آنها ناتوان بودید و شرایط فراهم نبود، نگویید به طور کلی باید آن را رها کرد بلکه در تلاش های بعدی در پی نیل به آن باشید و خسته نشوید.
4. اراده خودتان را با پیگیری و استمرار در کارها تقویت کنید .
برایتان آرزوی موفقیت می کنم .